Eetzaal

Thom knikte enkele malen tijdens de woordenstroom van zijn vader. Als Gytha met hem zou willen trouwen - want ja hij wilde het zelf erg graag - dan was dat niet alleen voordelig voor hem. Het zou hopelijk zijn moeder nog dat beetje geven om naar vooruit te kijken. Het zou hopelijk de twee families tevreden stellen en hopelijk ook het volk. Ze hadden dit nodig. 'Vader, het komt goed. Ik zal Iwone bijstaan en zorgen dat Matthias en Rickard alles leren wat je mij hebt geleerd.' Geruststellend glimlachte hij naar zijn vader en kneep hij in zijn hand. 'Ze komt er niet achter, maar David zal het weten.' Thom wilde zijn vader nog een vraag stellen, maar zag toen zijn zuster en Gregoire en David binnenkomen. 'Dankjewel voor het komen,' zei hij tegen de broers.

Waar de tranen geluidloos over de wangen van Alistair stroomden, zo weende Adelaide met veel geweeklaag. Het kon haar niet deren dat iedereen in de eetzaal haar zag en kon horen. Ze zou zich niet inhouden, niet als het om haar tweelingbroer ging. 'Dit had nooit mogen gebeuren. Hij had me niet alleen mogen laten. Waarom hebben we niet voor hem kunnen vechten? We hadden hem niet mee moeten sleuren in onze plannen, Alistair. Eerst vader en moeder- Hoe kunnen ze Arutha nu al op eisen? De Goden zijn gruwelijk! Waarom?' Ze kuste het voorhoofd van Arutha en streek de krullen van zijn voorhoofd. Ze staarde in zijn doffe ogen en legde haar hoofd tegen dat van hem. Als er iets was dat haar had kunnen breken, dan was dit het.

Dorian had beleefd en passend wat afstand van de familie Halley genomen en kwam pas weer dichterbij toen Gregoire en David weg liepen. Van achteren sloeg hij zijn armen om Agathe heen en trok hij een gekke bek naar Henry, die het maar niet leek te begrepen dat zijn moeder steeds wegging zonder hem. 'Laten we even ergens gaan zitten,' zei hij bezorgd, toen hij plotseling geschreeuw en gejammer uit het vertrek van de Mattiries hoorde.

David keek kort naar Iwone en liep achter haar aan. In de deuropening bleef hij staan en keek naar Leonard. Het deed hem ontzettend denken aan zijn eigen vader. Beide waren het sterke mannen geweest en ze waren geëindigd in een sterfbed. Zo zwak en zo klein. En het was zijn schuld. Het was zijn schuld dat Leonard er dadelijk niet meer was. Hij was lijkbleek en overal zaten nog vegen van het bloed. Zonder iets te zeggen liep hij de kamer binnen en nam zwijgzaam plaats op een stoel. Een brok had zich in zijn keel gevormd, zo groot dat hij er geen woord meer uit kreeg.

Leo legde een hand op de schouder van zijn zoon en keek op toen de Halley zoon's binnen kwamen. Om Gregoire's opmerking begon te hij lachen, maar ook deze lachbui veranderde al snel in een hoestbui. 'Ik voel me nog zo fit als een hoentje.' merkte hij droog op. 'Thomas, jongen, schenk nog eens een glas wijn in voor je oude man. Ik moet ervan genieten nu het nog kan.' zei hij en keek de twee jongens aan. 'Gelukkig zijn jullie ongedeerd gebleven.' zei hij uiteindelijk en keek naar de arm van de jongste zoon. 'Dat moet je laten nakijken jongen, voordat je dadelijk met één arm verder moet.'

Alistair keek zijn zuster aan en probeerde haar antwoord te geven op de vragen die ze stelde. Echter had hij geen antwoord, op geen van de vragen. Hij wist niet waarom hun broer zo moest eindigen, waarom hij niet gewoon een leven kon leiden zoals alle anderen. 'Ik weet het niet, Adelaide...' zei hij eerlijk en keek haar aan. Het deed hem pijn om haar met zoveel verdriet te zien. Dat stak hem misschien nog wel meer dan dit alles. Zijn zusje was zijn alles, natuurlijk had hij veel om zijn jongere broer gegeven, maar Adelaide was alles voor hem.

Iwone lachte met haar vader mee en veegde opnieuw het bloed van zijn mond en kleding af. Toen Thomas wat wijn voor hun vader inschonk, keek ze bedachtzaam naar de arm van Gregoire en liep ze uiteindelijk naar hem toe. 'Ga maar zitten, ik kan het nu wel hechten, als je dat wilt.' De geneesheren hadden hun spullen laten liggen en ze had door haar werk in de verpleeghuizen geleerd om te hechten. Het was fijn om wat afleiding te hebben en daarbij zou ze ook niet in de weg staan bij het gesprek van de mannen. Ze liet Gregoire zitten en ging aan het werk.

Gregoire nam gewillig plaats op een stoel en keek Iwone peilend aan. Ondanks dat ze geen geneesheer was, zou niemand hem op dit moment uit dit vertrek kunnen krijgen. En dit was dus de beste manier. Hij kromp in elkaar toen de naald zijn huid raakte en vroeg Thomas om ook wat wijn. Hij had allerlei vragen op zijn tong liggen, bijvoorbeeld over de opvolging van Leonard, maar hij durfde ze op dit moment niet te stellen. 'Ik ga je missen, Leo,' zei hij zachtjes. 'Ik heb je altijd als oom beschouwd en zelfs als vader nadat onze vader…' Hij beet op zijn lip en wendde zijn gezicht af.

Agathe glimlachte naar Iwone en haalde haar schouders op. Ze hielp Iwone graag, daar hoefde ze niet bedankt voor te worden. Geruststellend hield ze de kleine Henry tegen zich aan terwijl hij met grote ogen zijn moeder wéér weg zag lopen. Het was een opluchting om Dorians armen weer om haar heen te voelen. Ze legde voor ze gingen zitten nog een hand op Gytha's schouder. 'Misschien kun je Thomas straks opzoeken. Laat hem nu maar even met zijn vader zijn. Straks kan hij de troost gebruiken.' Zwak glimlachend liep ze met Dorian mee om te gaan zitten en hoorde toen ook het gejammer van Adelaide Mattiries. De hele eetzaal werd gevuld door een grauwe sfeer die op haar schouders drukte.

Thomas stond gehoorzaam op om de kruik wijn te pakken. Hij vulde het glas van zijn vader en vond een mok om aan Gregoire te geven. Hij bekeek de wond kort en hoe Iwone zorgvuldig te werk ging. Hij wist dat ze kennis had opgedaan over geneeskunde, maar hij had haar nog nooit in de weer gezien. Thom nam weer plaats naast het bed, maar liet ruimte en een stilte voor David en Gregoire vrij. Zij mochten ook hun laatste momenten hebben met zijn vader. Toch kon hij het niet laten David kort te bekijken. Sinds zijn terugkomst had hij zijn oude vriend nog steeds niet onder vier ogen kunnen spreken, niet over Iwone, niet over Henry en nu moest hij hem ook nog zijn vaders boodschap overbrengen.

Edmund liep zwijgend achter zijn zusters aan en glimlachte kort naar zijn moeder. Het was verschrikkelijk om haar zo te zien. Zijn moeder was de enige die nog enigszins begreep wat hij voelde en waar hij doorheen ging. De enige uit de familie die nog wat begrip voor hem kon opbrengen - in zijn ogen - en die zou hij vandaag verliezen. Bij het idee verscheen er een brok in zijn keel, maar hij zou niet huilen. Niet nu. Hij nam op zijn knieën naast het bed plaats en pakte haar hand beet. Met zijn duim streek hij erover heen, maar hij was van binnen te geëmotioneerd om iets tegen haar te zeggen. Hij wilde zoveel zeggen, maar er waren geen woorden die hem gepast leken op dit moment.

Constance bleef enkele tellen op de drempel hangen voor ze werkelijk de kamer in ging. Ze zag haar moeder nauwelijks in bed liggen. Ze was nooit ziek. De laatste keer dat ze zich herinnerde dat haar moeder zo bleek was geweest was na de geboorte van de jongste van de kroost. Maar toen was ze euforisch geweest met haar kleine aanwinst. Moeizaam slikte ze en ging ze naast Ayira aan het voeteneind van het bed staan. Ze durfde niet eens dichterbij te komen. Haar ogen gleden naar haar vader. Van zijn gezicht kon ze lezen hoe slecht het ging met zijn vrouw en haar moeder.

'Dankje jongen.' zei hij toen Thomas hem de mok wijn overhandigde en probeerde, zonder zich te verslikken, het glas leeg te drinken. 'Maak je geen zorgen Gregoire. Ik zal je vader de groeten doen.' Hij voelde zich nog lang niet klaar om te sterven, het was voor zijn tijd, maar het zou toch gebeuren, dus kon hij het beter accepteren. 'Het is goed om jullie nog even gezien te hebben. Ik waardeer het echt. En David, kop op jongen, geef die rebellen een opdonder.' zei hij tegen David, daarna focuste hij zich op Gregoire. 'En zorg een beetje voor je broer, wil je.' Er waren vrij weinig mensen die wisten welke druk er op David stond. 'Ik waardeer jullie bezoek, maar jullie hoeven me niet zo te zien. Herinner me zoals jullie altijd hebben gedaan oké?' Hij zette het glas wijn weg. Hij wilde met zijn twee kinderen zijn voor hij ging. Meer niet.

Jillian glimlachte toen haar zoons en dochters binnen kwamen lopen en kneep zachtjes in de hand van Donovan. Haar andere hand werd vastgehouden door Edmund en liefdevol keek ze hem aan. Haar zoon die ooit landheer zou worden. 'Kom wat dichterbij, meiden,' zei ze geruststellend, 'zelfs nu bijt ik niet hoor.' Ze knipoogde naar de jongsten en liet haar jongste zoon op het randje van het bed zitten. Ze haalde diep adem en kneep in de handen van Donovan en Edmund. 'Mama zal zometeen in slaap vallen en dan niet meer wakker worden. Ik zal misschien niet meer bij jullie zijn, maar wel altijd diep van binnen. Hier,' zei ze met vastgeknepen keel, terwijl ze prikte in het borstje van haar zoontje en dochters. Daarna keek ze naar haar oudste kinderen en glimlachte ze. 'Maak mij trots, lieverds, en help jullie vader als ik er niet meer ben. Haal alles uit elke dag.' Daarna keek ze met een betraande blik naar haar man en drukte ze zijn hand tegen haar mond aan. 'Laat de kleintjes maar weggaan met de kindermeisjes.'

Donovan bekeek zijn kinderen stuk voor stuk terwijl ze zo verspreid door de kamer waren. Hij was trots op ze, stuk voor stuk en het deed hem pijn dat ze nu hun moeder zouden verliezen. Toen Jillian vroeg om de jongsten weer mee te nemen, tilde hij zijn zoontje op van het bed en warde door zijn haar. 'Jullie drukte makers maken mama veel te moe. Zo kan ze niet rusten. Ja, jij ook! Ik weet dat je al 9 bent, maar dat is niet oud genoeg. Dus kom op, naar jullie kamer. De septa neemt jullie mee.' Hij drukte een kus op de wang van zijn dochters. Toen ze weg waren richtte hij zijn donkere blik op zijn drie oudste kinderen en hurkte hij weer bij het hoofdeinde van het bed.

Iwone zette de laatste hechtingen in de arm van Gregoire en glimlachte daarna naar hem. 'Het is klaar.' Ze ruimde de spullen zorgvuldig op en liep weer naar het bed van haar vader toe. Onderweg liep ze langs David en kneep ze even met een kleine glimlach in zijn hand. Het moest niet makkelijk voor hem en Gregoire zijn om opnieuw zo'n belangrijke man in hun leven te zien sterven. Daarna nam ze weer plaats op de stoel naast het bed en pakte ze haar vaders hand vast, om er drie kussen op te geven. Ze wilde niet dat hij zou sterven.

Edmund keek, en luisterde, verdoofd naar alles wat er om hem heen gebeurde. Bij de woorden van zijn moeder had zich een brok in zijn keel gevormd, die er langzaam voor zorgde dat de tranen opwelde in zijn ogen. Hij weigerde om in te storten, maar het duurde niet lang voordat de tranen toch begonnen te vloeien - geluidsloos weliswaar. Met zijn duim streek hij over de hand van zijn moeder, maar nog steeds sprak hij geen woord. In zijn hoofd ging hij alle goede herinneringen af die hij aan haar had en kwam nu tot de conclusie dat het er een hoop waren. 'Ik hou van je, mam..' zei hij uiteindelijk, met een stem zo breekbaar als porselein.

David keek naar Leonard en toen naar Gregoire. 'We zullen ze een flinke opdonder geven, zorgen dat ze voelen wat wij nu voelen. Voor pap en voor jou, Leo.' verzekerde hij zijn oom, dat was tenslotte altijd hoe hij hem had gezien. 'Kom, Gregoire...' Hij legde een hand op zijn broers schouder. Het was duidelijk dat hij alleen met zijn kinderen wilde zijn, iets wat David goed kon begrijpen. 'Iwone, Thomas... als er iets is wat ik voor jullie kan doen, laat het me weten.' zei hij tegen hen en begon richting de deur te lopen.

Nadat de septa de kleinen mee had genomen, nam Constance haar plek naast het bed in. Ze legde een hand op de schouder van haar vader en richtte met veel moeite haar blik op haar moeder. Ze wilde dit helemaal niet zien. Ze wilde niet de tranen van Edmund moeten aanschouwen of de gepijnigde blik van haar moeder. Dat haar keiharde en kille vader zo emotioneel was, wilde ze niet meemaken. Noch beleefde ze plezier aan het getergde gelaat van Ayira. 'Moeder-' Constance deed een mislukte poging om wat te zeggen en wendde uiteindelijk toch haar blik af.

Ayira bleef bij het voeteneind staan en keek toe hoe Edmund en Constance dichter bij hun moeder gingen zitten. De emoties van haar vader, broer en zuster gingen totaal langs haar heen en ze kon enkel naar haar moeder staren, die bleker en bleker werd. De eerst zo witte lakens begonnen ook te kleuren door het bloed en haar moeder moest meerdere malen paniekerig hoesten om op adem te komen. Haar voeten voelde ijskoud aan en voorzichtig begon Ayira ze warm te maken tussen haar handen, terwijl ze haar moeder geruststellend aan keek.

Toen haar kleine kinderen het vertrek uit liepen, hield ze het niet meer en snikte ze jammerend. Ze pakte Edmund stevig vast, toen er ook bij hem tranen ontstonden in zijn ogen, en drukte meermaals liefdevol haar lippen op zijn wang. 'Ik hou ook van jou, lieverd. Ik hou zoveel van jullie allemaal.' Alsof het haar laatste houvast aan haar leven was, greep ze de hand van haar man vast en keek ze hem liefdevol aan. 'Ik wil vanaf boven niet zien hoe je verdrinkt in je verdriet, Donovan. Ik hou van je en ik zal voor altijd van je houden. En- en heel misschien zal ik soms even langs komen. Bij jullie allemaal. Jullie zullen het misschien niet merken, maar ik ben altijd bij jullie.' Ze voelde hoe haar lichaam koud werd en angstig keek ze haar man aan. 'Wil je me alsjeblieft vast houden als het gebeurt?' Ze voelde hoe haar adem begon te stokken en ze nauwelijks meer naar adem kon happen.

Thom stond op om David en Gregoire te bedanken. 'Dank je wel voor dat aanbod. En- Dankje.' Hij sloot uiteindelijk toch nog af met het dankwoord en zei verder niets. Er was ook niet meer te zeggen. Kort keek hij de broers na, maar ging toen naast zijn zuster zitten zodat hij én een arm om haar heen kon slaan én zijn vader aan kon raken. 'Is er nog iets wat we kunnen doen? Het maakt niet uit wat, als is het maar iets kleins. We doen het graag.' Afwachtend keek Thomas zijn vader aan.

Iwone stond tegelijk met Thomas op en keek de broers dankbaar aan. Ze had enkele dingen die ze aan David wou vragen, maar daar was het op dit moment niet het geschikte moment voor. Ook zij keek toe hoe ze wegliepen en nam weer plaats, waarna Thomas al snel naast haar kwam zitten. Ze sloeg ook haar arm om hem heen en hield met haar andere hand haar vaders hand vast. Iwone kon alleen maar instemmend met de woorden van Thomas en keek haar vader afwachtend aan. Ze nam elk detail van zijn gezicht in haar op en glimlachte vol liefde naar hem.

Adelaide was in haar eigen verdriet verzonken en was zich maar vaag bewust van de aanwezigheid van Alistair. Dat ze nog een andere broer had, dat bevatte ze nu niet. Al haar gedachten gingen nu uit naar Arutha. Hoe ze bijna als twee tegenpolen waren. Wat betreft uiterlijk én innerlijk waren ze altijd al zo anders geweest, maar dat had hen nooit kunnen scheidden. Ze vulden elkaar simpelweg perfect aan. En hoe zou dat nu gaan? Arutha was alleen weg en zij bleef alleen. Het snikken bleef nog lang aanhouden, maar langzaam kreeg Adelaide meer besef van Alistair en haar omgeving. 'We- Iemand moet zeggen dat Arutha- Niemand weet het nu.' Dat was voor haar nog de meest vreselijke gedachten. Arutha moest herinnerd worden. Hij moest vers in het geheugen blijven. Het speet haar zo dat hij niet van meer mensen een deel van hun leven uit had kunnen maken.

Leonard keek zijn kinderen aan. 'Jullie hoeven alleen maar bij me te zijn en zorgen dat jullie moeder de brief krijgt, dat ze mijn woorden nog ontvangt.' Dat was op dit moment zijn enigste en laatste zorg. Met zijn vingers streek hij langs Iwone's wang en nog een keek legde hij een hand op de zoon van zijn schouder. 'Kijk hoe prachtig jullie zijn geboren... bij de goden, ik weet nog hoe jullie altijd aan het bekvechten waren vroeger.' Hij schudde zijn hoofd, enigszins gniffelend, en keek de kamer rond. 'Nooit gedacht dat ik in het barre Zuiden heen zou gaan.. maar het is niet anders, ik-' Zijn zin werd gestaakt door een stekende pijn in zijn borst. Een hevige hoestbui kwam op en het bloed spetterde uit zijn mondhoeken. Eenmaal van de hoestbui bekomen schudde hij zijn hoofd fronsend. 'Dit was niet hoe ik wilde gaan, dit was niet - dit had ik niet afgesproken met de goden.' Het frustreerde hem zo ontzettend dat hij zijn vrouw niet meer kon zien, dat hij haar zo moest achterlaten. Hij wilde nog zijn laatste woorden doen, toen de pijn in zijn borst zo heftig werd, dat hij schokkerig begon te ademen. 'Zeg Eva, zeg haar dat ik...' Zijn stem stierf langzaam weg, terwijl hij zijn laatste adem uitblies.